BỆNH VÕNG MẠC: PHÂN LOẠI & NHẬN BIẾT
Bệnh võng mạc được phân thành nhiều loại khác nhau. Các tình trạng bệnh liên quan đến võng mạc có thể do gen thừa hưởng từ cha mẹ hoặc do tổn thương võng mạc xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Một số tình trạng bệnh võng mạc phổ biến hơn so với những loại còn lại.
Võng mạc là một lớp tế bào chuyên biệt ở phía sau mắt có chức năng chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện mà não có thể phân tích. Các bệnh liên quan đến lớp tế bào này được gọi là bệnh võng mạc.
Bệnh võng mạc là nguyên nhân gây mù lòa phổ biến nhất ở các quốc gia có thu nhập thấp và là nguyên nhân phổ biến thứ hai ở các quốc gia có thu nhập cao.
Nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau đã được xác định. Một số do gen di truyền gây ra và một số khác do tổn thương võng mạc phát triển.
Bệnh võng mạc là gì?
Thủy tinh thể ở phía trước mắt tập trung ánh sáng đi qua đồng tử. Sau đó, ánh sáng được truyền đến vào các lớp tế bào chuyên biệt ở phía sau mắt gọi là võng mạc. Các tế bào võng mạc chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện truyền đến não thông qua dây thần kinh thị giác.
Bệnh võng mạc là tình trạng ảnh hưởng đến võng mạc của mắt. Tình trạng tổn thương hoặc bệnh võng mạc có thể do nhiều vấn đề khác nhau gây nên, chẳng hạn như:
Phân loại: Các bệnh võng mạc phổ biến
Dưới đây là một vài tình trạng bệnh võng mạc phổ biến nhất.
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD) chiếm 8,7% trong số các ca chẩn đoán mù lòa trên toàn thế giới. Đây là một căn bệnh tiến triển đặc trưng bởi tình trạng tự phá vỡ điểm vàng của mắt. Điểm vàng là một phần của võng mạc có chức năng kiểm soát tầm nhìn trung tâm của bạn.
Nguy cơ phát triển bệnh thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác thường cao hơn đối với những trường hợp:
Trong các nghiên cứu so sánh mức độ phổ biến của AMD giữa các nhóm chủng tộc và sắc tộc khác nhau cho thấy rằng bệnh phổ biến hơn ở người da trắng trong độ tuổi từ 75 đến 84 so với các nhóm khác.
Các triệu chứng đáng chú ý đầu tiên thường bao gồm những thay đổi về thị lực trung tâm và khó đọc. Bạn có thể nhận thấy rằng mình không thể nhìn thấy các chi tiết nhỏ trong tầm nhìn trung tâm. Khi bệnh tiến triển, bạn có thể nhận thấy các đường lượn sóng hoặc những đốm đen trong tầm nhìn của mình.
Bệnh võng mạc tiểu đường
Bệnh võng mạc tiểu đường là nguyên nhân gây mù lòa phổ biến nhất ở những người trong độ tuổi lao động ở Hoa Kỳ. Tình trạng này được đặc trưng bởi tổn thương võng mạc do lượng đường trong máu cao mãn tính ở những người mắc bệnh tiểu đường.
Các triệu chứng thường không xuất hiện ở giai đoạn đầu của bệnh. Khi bắt đầu xuất hiện, các triệu chứng có thể bao gồm mờ mắt, các đốm đen di chuyển trong tầm nhìn và mất thị lực.
Rách võng mạc
Mắt chứa một chất tương tự như gel gọi là thể thủy tinh. Khi bạn già đi, lớp gel này sẽ bong ra khỏi võng mạc. Quá trình này được gọi là bong thủy tinh thể sau.
Bong thủy tinh thể sau là nguyên nhân phổ biến nhất gây rách võng mạc. Vết rách võng mạc xảy ra khi gel kéo theo một phần võng mạc. Hiếm gặp hơn, rách võng mạc có thể xảy ra do chấn thương.
Hai trong số các triệu chứng phổ biến nhất của rách võng mạc là xuất hiện đột ngột các vật bay lơ lửng hoặc nhìn thấy những tia sáng đột ngột.
Bong võng mạc
Bong võng mạc là tình trạng xảy ra khi võng mạc bị kéo ra khỏi vị trí bình thường ở phía sau mắt. Bạn có thể có nguy cơ gặp tình trạng này cao hơn nếu bạn mắc bệnh võng mạc do tiểu đường hoặc bị cận thị nặng.
Các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm xuất hiện và gia tăng các vật thể bay lơ lửng, các tia sáng nhấp nháy hoặc một vùng tối che khuất tầm nhìn. Bong võng mạc là một tình trạng cấp cứu y tế cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Bong võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng về mắt, cần được điều trị càng sớm càng tốt
Lỗ hoàng điểm
Lỗ hoàng điểm là một khoảng trống ở phần trung tâm của võng mạc được gọi là điểm vàng. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều không có nguyên nhân rõ ràng. Tình trạng này phát triển thường xuyên nhất ở những người từ 60 đến 80 tuổi và thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới.
Theo Viện Mắt Quốc gia, các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm thị lực mờ hoặc gợn sóng. Mất thị lực trung tâm có thể xảy ra ở giai đoạn sau của bệnh.
U nguyên bào võng mạc
Blastomas là bệnh ung thư bắt đầu trong các tế bào chưa trưởng thành. U nguyên bào võng mạc là một loại ung thư cực kỳ hiếm gặp bắt đầu từ các tế bào chưa trưởng thành trong võng mạc của bạn. Khoảng 90% trường hợp phát triển trước 5 tuổi.
Khoảng 40% trường hợp được chẩn đoán phát triển do gen di truyền và phần còn lại là do đột biến gen phát sinh một cách tự nhiên.
Trong một nghiên cứu năm 2017, các nhà nghiên cứu đã xác định rằng các triệu chứng ban đầu phổ biến nhất của u nguyên bào võng mạc là lồi mắt, sau đó là đốm trắng bất thường ở đồng tử (leukocoria).
Bệnh võng mạc di truyền là gì?
Bệnh võng mạc di truyền xảy ra do gen nhận được từ cha mẹ. Đây là một trong những rối loạn di truyền phổ biến nhất. Hơn 270 gen khác nhau đã được xác định là góp phần vào sự phát triển của bệnh võng mạc.
Trong trường hợp một tình trạng di truyền phát triển từ gen của chỉ cha hoặc mẹ thì đây được gọi là tính trạng trội. Trong trường hợp bạn nhận được gen từ cả cha và mẹ để phát triển tình trạng này thì nó được gọi là tính trạng lặn. Phần lớn các bệnh võng mạc di truyền đều có tính trạng lặn.
Một số bệnh võng mạc di truyền phổ biến nhất bao gồm:
Triệu chứng
Các triệu chứng của bệnh võng mạc có thể khác nhau, nhưng thường bao gồm:
Trường hợp khẩn cấp y tế
Cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt trong trường hợp đột nhiên xuất hiện các triệu chứng:
Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của bong võng mạc hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác của võng mạc có thể dẫn đến mù lòa nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán bệnh võng mạc, bác sĩ nhãn khoa thường cần các thông tin về bệnh sử cá nhân và gia đình của bạn. Sau đó sẽ tiến hành khám mắt toàn diện.
Trong quá trình khám mắt, bác sĩ sẽ kiểm tra võng mạc của bạn bằng kính hiển vi đèn khe hoặc sử dụng một quy trình được gọi là soi đáy mắt gián tiếp. Bạn có thể được yêu cầu sử dụng thuốc nhỏ mắt giãn đồng tử. Điều này giúp bác sĩ nhìn rõ hơn bên trong mắt bạn.
Bác sĩ cũng có thể thực hiện các xét nghiệm khác như:
Chụp cắt lớp kết hợp quang học độ phân giải cao (OCT)
Tự phát huỳnh quang đáy mắt
Chụp mạch huỳnh quang
Điều trị
Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào loại bệnh võng mạc mà bạn mắc phải. Ví dụ, các bác sĩ đôi khi điều trị bệnh thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác bằng:
Tình trạng rách và bong võng mạc thường cần phải phẫu thuật.
U nguyên bào võng mạc được điều trị bằng sáu phương pháp điều trị tiêu chuẩn bao gồm:
Bệnh võng mạc tiểu đường chủ yếu được điều trị bằng các phương pháp sau:
Tiến triển của bệnh võng mạc
Tiến triển của những người mắc bệnh võng mạc rất khác nhau tùy thuộc vào từng tình trạng. Một số bệnh có thể gây mù hoàn toàn, trong khi những bệnh khác có thể không gây ra các triệu chứng đáng chú ý.
Những người mắc một số bệnh như bong võng mạc có thể có triển vọng tốt hơn khi được điều trị nhanh chóng. Trong một nghiên cứu năm 2022, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng việc điều trị điểm vàng trong vòng 3 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng có liên quan đến tiến triển tốt hơn so với việc điều trị từ 4 đến 7 ngày sau đó.
Theo nghiên cứu, triển vọng của một người liên quan đến các bệnh võng mạc cụ thể như sau:
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác: Khoảng 28% mọi người tiến triển từ thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi từ trung bình đến giai đoạn muộn trong 5 năm.
U nguyên bào võng mạc: Tỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với bệnh u nguyên bào võng mạc ở trẻ em là gần 98% đến 99%. Thị lực được giữ lại trong hầu hết các trường hợp khi tình trạng bệnh được điều trị tại các trung tâm chăm sóc chuyên biệt.
Lỗ hoàng điểm: Phẫu thuật điều trị thành công lỗ hoàng điểm ở khoảng 90% số người được phát hiện dưới 6 tháng.
Bệnh võng mạc là tình trạng gây tổn thương cho võng mạc. Võng mạc bao gồm các lớp tế bào chuyên biệt ở phía sau mắt có chức năng chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện cho não.
Có nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau. Một số có thể do gen di truyền từ cha mẹ, trong khi một số khác có thể do tổn thương võng mạc phát triển trong suốt cuộc đời.
Để được khám và chẩn đoán các bệnh lý về mắt, hướng dẫn chăm sóc và bảo vệ đôi mắt Bạn có thể liên hệ với Trung tâm Y khoa Pasteur Đà lạt , hotline 19001042
Cử nhân. Nguyễn Nhật Phúc
Theo Healthline
HỆ THỐNG TRUNG TÂM Y KHOA PASTEUR ĐÀ LẠT
