SỎI THẬN: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG & NHỮNG ĐIỀU BẠN NÊN BIẾT

Sỏi thận là gì?

Sỏi thận là những viên sỏi nhỏ và cứng có thể hình thành bên trong thận hoặc tiết niệu. sỏi thận được cấu thành từ khoáng chất và muối.

Sỏi thận có kích thước nhỏ – thường dao động từ khoảng bằng hạt muối cho đến hạt bắp. Sỏi thận có thể hình thành khi cơ thể có quá nhiều khoáng chất tích tụ, đồng thời không có đủ chất lỏng để được hòa tan đúng cách. Những viên sỏi này có thể có màu nâu hoặc vàng, mịn hoặc thô.

Triệu chứng sỏi thận

Những triệu chứng của sỏi thận có thể khó nhận biết hoặc thậm chí không có triệu chứng cho đến khi sỏi thận di chuyển.

Một viên sỏi có thể di chuyển xung quanh thận hoặc di chuyển vào ống nối thận với bàng quang. Những triệu chứng có thể nhẹ hoặc nặng và bao gồm:

• Đau dữ dội ở bên hông hoặc lưng, bên dưới xương sườn (đau quặn thận)
• Đau ở háng và bụng dưới
• Đau nhiều và ngắt quãng
• Đau khi đi tiểu
• Đi vệ sinh thường xuyên hơn bình thường
• Nước tiểu đục, có màu hồng, đỏ hoặc nâu hoặc có mùi
• Cảm giác mắc tiểu liên tục
• Sốt và ớn lạnh (trong trường hợp bị nhiễm trùng)
• Buồn nôn và nôn mửa
• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu
• Tiểu ít

Trường hợp khẩn cấp

Trong trường hợp cơn đau trở nên nghiêm trọng, bạn nên liên hệ với bác sĩ. Những dấu hiệu khẩn cấp khác nên nhanh chóng tìm kiếm sự chăm sóc y tế bao gồm:

• Đau bụng nghiêm trọng và nôn mửa khi đang đau
• Sốt và cảm lạnh liên tục trong khi đau
• Đi tiểu có máu hoặc đại tiện khó khăn

Nuyên nhân

Cả nam và nữ đều có thể bị sỏi thận, nhưng nguy cơ này của nam giới cao gấp đôi so với nữ giới.

Thông thường, việc tìm ra nguyên nhân gây sỏi thận là rất khó. Tuy vậy, tình trạng này xảy ra khi nước tiểu có hàm lượng khoáng chất cao ở một mức nhất định. Bao gồm:

• Canxi
• Oxalat
• Axit uric

Nếu lượng nước tiểu trong cơ thể không đủ để làm giảm nồng độ khoáng chất, sỏi có thể hình thành. Điều này cũng tương tự như việc pha đồ uống từ bột khô như bột sữa hoặc bột cacao. Nếu không thêm đủ nước thì bột sẽ vón cục và biến thành những khối khô, cứng.

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận bao gồm:

• Chế độ ăn uống hàng ngày
• Tiêu chảy
• Béo phì
• Tiền sử gia đình bị sỏi thận
• Thai kỳ

Một số nguyên nhân gây sỏi thận bao gồm:

• Mất nước
• Các tình trạng y tế bao gồm phẫu thuật cắt dạ dày, bệnh viêm ruột ( viêm loét đại tràng và bệnh Crohn), thận xốp tủy, bệnh gút, tiểu đường và bệnh Dent
• Bổ sung quá nhiều vitamin C
• Quá nhiều oxalate hoặc protein trong chế độ ăn uống
• Sử dụng một số loại thuốc như triamterene ( Dyazide , Maxzide ), thuốc lợi tiểu điều trị huyết áp cao; thuốc chống động kinh; thuốc thông mũi; corticosteroid; và các chất ức chế protease như indinavir sulfate ( Crixivan ) đối với HIV .

Nguyên nhân hình thành sỏi thận

Phân loại sỏi thận

Sỏi thận được chia thành nhiều loại. xác định được loại sỏi thận bạn đang mắc phải có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Bao gồm:

• Sỏi canxi: Đây là loại sỏi phổ biến nhất. Thậm chí chỉ cần ăn một số thực phẩm có hàm lượng oxalat rất cao, chẳng hạn như đại hoàng hoặc dùng vitamin D với hàm lượng cao bất thường , cũng có thể tăng khả năng hình thành sỏi Canxi. Bạn có thể mắc loại sỏi này trong trường hợp thường xuyên không uống đủ nước hoặc khi đổ mồ hôi nhiều và không bổ sung được lượng chất lỏng đã mất.
• Sỏi Cystine: Đây là loại ít phổ biến nhất và do đột biến gen. Trong trường hợp này, thận của bạn gặp khó khăn trong việc tái hấp thu một hợp chất gọi là Cystine, hợp chất này sẽ có nồng độ cao hơn trong nước tiểu và khiến sỏi hình thành.
• Sỏi struvite: Nhiễm trùng, đặc biệt là ở đường tiết niệu, có thể gây ra loại sỏi này.
• Sỏi axit uric: Ăn một lượng lớn protein động vật có thể dẫn đến tích tụ axit uric trong nước tiểu. Điều này có thể dẫn đến hình thành sỏi có hoặc không có canxi. Các yếu tố nguy cơ bao gồm bệnh gút, tiểu đường và tiêu chảy mạn tính.

Chẩn đoán sỏi thận

Để chẩn đoán sỏi thận, đầu tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra tiền sử bệnh và tiến hành khám lâm sàng. Sau đó, nếu cần, bác sĩ sẽ yêu cầu siêu âm thận và đường tiết niệu.

Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu:

Xét nghiệm máu: xét nghiệm máu có thể xác định lượng canxi hoặc axit uric trong máu. Bác sĩ cũng có thể xác định tình trạng thận qua kết quả xét nghiệm.

Xét nghiệm nước tiểu : Bác sĩ có thể yêu cầu bạn lấy một hoặc hai mẫu nước tiểu trong vòng 24 giờ. Kết quả xét nghiệm có thể cho thấy có quá nhiều khoáng chất tạo sỏi trong nước tiểu hoặc không có đủ các hợp chất khác để ngăn sỏi hình thành.

Xét nghiệm hình ảnh : bác sĩ sử dụng kết quả kiểm tra để xác định sỏi trong đường tiết niệu của bạn. Bạn có thể được yêu cầu chụp X-quang bụng hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT), kết hợp với tia X. Chụp X-quang có thể giúp xác định những viên sỏi có kích thước lớn, ngược lại, chụp CT giúp xác định những viên sỏi nhỏ.

Phân tích sỏi thải ra qua đường tiểu: Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn đi tiểu qua một lưới lọc. Lưới lọc này sẽ giúp giữ lại bất kỳ viên sỏi nào được thải ra ngoài. Bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm nhằm xác định cấu tạo  của những viên sỏi này. Điều này có thể cho các bác sĩ biết nguyên nhân gây ra sỏi và cách điều trị.

*Phụ nữ mang thai nên siêu âm thay do chụp CT trong ba tháng đầu  của thai kỳ, khi trẻ có nguy cơ bị tổn thương do phóng xạ cao nhất.

Điều trị sỏi thận

Không phải mọi trường hợp sỏi thận đều cần điều trị. Nếu sỏi có kích thước nhỏ, bạn có thể loại bỏ sỏi qua đường tiểu. Để tăng tốc độ loại bỏ sỏi, bạn có thể:

• Uống nước. Từ tám đến mười ly 250ml mỗi ngày sẽ giúp khoáng chất không tích tụ trong nước tiểu. Bạn có thể xác định mục tiêu là nước tiểu trong.

Uống nước nhiều có thể đào thải được những viên sỏi thận <5mm

• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Ibuprofen hoặc naproxen natri có thể làm giảm bớt sự khó chịu. Nhưng chỉ dùng nếu được bác sĩ đồng ý.
• Sử dụng thuốc kê toa. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc một loại thuốc gọi là thuốc chẹn alpha. Nó làm thư giãn các cơ trong niệu quản, ống dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang, do đó bạn có thể thải sỏi nhanh hơn và ít đau hơn.

Trong trường hợp viên sỏi có kích thước lớn hoặc không thể thải qua đường tiểu, bạn có thể bị đau khá nhiều. Khi đó, bác sĩ có thể tán nhỏ viên sỏi để cơ thể bạn có thể loại bỏ. Một số cách tán nhỏ sỏi bao gồm:

1. Tán sỏi bằng sóng xung kích ngoại cơ thể (ESWL): Đây là thủ thuật điều trị sỏi thận phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. phương pháp này sử dụng sóng xung kích, có thể làm nổ sỏi thành từng mảnh nhỏ. Sau đó, những mảnh nhỏ có thể dễ dàng được thải qua nước tiểu.

Quá trình điều trị mất khoảng một giờ và bạn thường có thể ra về sau khoảng một giờ theo dõi. Phương pháp này không cần phẫu thuật, nhưng vẫn có thể gây đau. Bác sĩ sẽ trao đổi với bạn về các lựa chọn: thuốc an thần, gây tê cục bộ và gây mê toàn thân.

2. Nội soi niệu quản: Thủ thuật này có thể vừa tán nhỏ và loại bỏ sỏi trong thận và niệu quản của bạn. Bác sĩ sử dụng một ống nội soi mỏng, linh hoạt để tìm và loại bỏ sỏi. Các bác sĩ sẽ không thực hiện bất kỳ vết cắt nào trên da của bạn , nhưng bạn sẽ được gây mê trong suốt quá trình này.

Bác sĩ sẽ đưa ống nội soi qua bàng quang và niệu quản vào thận. Họ sẽ dùng một chiếc giỏ nhỏ để loại bỏ những viên đá nhỏ. Nếu sỏi lớn hơn, bác sĩ sẽ chiếu tia laser qua ống nội soi để phá vỡ chúng. Hầu hết mọi người đều có thể xuất viện trong ngày.

3. Phẫu thuật lấy sỏi thận: Một cách khác mà bác sĩ có thể loại bỏ sỏi thận là rạch một đường nhỏ ở lưng và xuyên qua thận để loại bỏ sỏi khỏi cơ thể. Trong trường hợp thực hiện phẫu thuật, bạn sẽ cần ở lại bệnh viện để được theo dõi trong vòng vài ngày.

Phòng ngừa sỏi thận

Một khi đã bị sỏi thận, bạn sẽ có nguy cơ cao bị lại sỏi thận sau này. Khoảng một nửa số người mắc bệnh sỏi thận sẽ mắc một loại sỏi thận khác trong vòng 7 năm nếu họ không cẩn thận phòng ngừa. Để ngăn chặn điều này, bạn có thể:

• Uống nhiều nước: Bạn nên uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày. Một số loại nước bạn có thể sử dụng là nước cam, nước chanh hoặc nước dưa hấu.
• Cắt giảm muối và thực phẩm mặn: quá nhiều muối có thể làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu. Điều này có thể khiến sỏi hình thành. Nếu bạn cắt giảm lượng muối nạp vào từ thực phẩm và đồ uống, sức khỏe tim mạch và huyết áp cũng sẽ được cải thiện.
• Tiêu thụ đủ canxi: Bước phòng ngừa này có vẻ khá khó hiểu, vì bạn biết rằng nồng độ canxi cao (do quá nhiều natri) trong nước tiểu có thể gây ra sỏi. Không tiêu thụ đủ canxi có thể làm tăng mức độ oxalat trong nước tiểu. Chúng được tìm thấy trong các loại thực phẩm như đại hoàng, rau bina, củ cải đường, cám và khoai tây chiên. Oxalat có thể gây sỏi thận. Tốt nhất bạn nên hâp thu canxi từ thực phẩm và đồ uống thay vì thực phẩm bổ sung.
• Tránh một số loại thực phẩm và nước ngọt: Nếu bạn đã có ít nhất một viên sỏi thận, bạn nên hạn chế lượng protein động vật mà bạn ăn mỗi ngày. Một số thực phẩm như trứng, rau bina, củ cải đường, sô cô la và các loại hạt cũng như nước ngọt có gas có liên quan đến việc hình thành sỏi thận.
• Cân nhắc liệu pháp citrate kiềm: Dùng citrate kiềm (dưới dạng nước chanh hoặc chất bổ sung) có thể giúp ngăn ngừa sỏi trong tương lai. Citrate liên kết với canxi trong nước tiểu, ngăn không cho canxi liên kết với các hạt khác (chẳng hạn như oxalate và phốt phát), những chất tạo nên hầu hết các loại sỏi. Hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ phương pháp điều trị nào.”

Biến chứng sỏi thận

Các biến chứng có thể xảy ra sau khi điều trị sỏi thận lớn hoặc không điều trị sỏi. Những biến chứng này có thể bao gồm:

• Một bên niệu quản bị chặn
• Tổn thương niệu quản
• Chảy máu trong khi phẫu thuật
• Đau
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Nhiễm trùng huyết.

Nên khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào về đường niệu hoặc nghi ngờ có sỏi thận Bạn có thể gọi đến hotline 19001042 hoặc đến Trung tâm Y khoa Pastuer Đaf Lạt, số 16 Lê Hồng Phong, Phường 4, Đà Lạt để được bác sĩ khám và điều trị.

TRUNG TÂM Y KHOA PASTEUR ĐÀ LẠT

Thời gian làm việc:

– Từ thứ 2 đến thứ 6:

Sáng: 7h15 – 11h30, Chiều: 13h15 – 16h15

– Thứ bảy: 7h15 – 11h30

Địa chỉ: 16 Lê Hồng Phong, Phường 4, tp Đà Lạt

Mọi chi tiết xin liên hệ Hotline: 19001042 Fanpage: Y khoa Pasteur Đà Lạt